Тимер Юсупов

Баш3ортостан Республика8ы Мәғариф министрлығы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тимер Йосоповты4 ши1ри9т 8арайында

/Р9ми !арипов3а арнал1ан ши1ыр2ар1а к729те7/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Салауат районы

Ла1ыр урта м9кт9бене4 унынсы класс у3ыусы8ы

                           Казыханова Г5лназды4 ижади эше

                                             Ет9ксе8е Ситди3ова Венера М9х9сим 3ы2ы

2009

    

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БАШКОРТОСТАН

ГОСУДАРСТВЕННОЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

РЕСПУЛИКАНСКИЙ ЛИЦЕЙ _ ИНТЕРНАТ

ДУВАНСКОГО РАЙОНА

 

 

 

 

 

Исследовательская работа

 

Тема природы  родного края в поэзии Тимера Юсупова

 

 

 

Ученик: Мустафина Залия

Научный руководитель: Нигамедьянова Инга Флюровна

 

 

 

 

 

 

 

 

с. Месягутово, 2009

Инеш

 

 Эшемдең маҡсаты:

1.     Тимер Йосоповтың ижадын өйрәнеү

2.     Шиғырҙарына анализ яһау

Бурыстары:

1.     Тимер Йосоповтың ижады тураһында мәғлүмәттәр йыйыу

2.     Йыйылған материалды өйрәнеү, системалаштырыу

3.     Матбуғат баҫмаларын өйрәнеү

Актуаллек:

Минең был хеҙмәтемдә яҡтыртылған тема бөгөнгө көндә бик актуаль тип уйлайым. Сөнки башҡорт әҙәбиәте, мәҙәниәте дәрестәрендә Тимер Йосоповтың ижадын өйрәнгәндә уҡытыусы өсөн дә, уҡыусы өсөн дә минең эшем өҫтәлмә бер мәғлүмәт буласаҡ. «Тимер Йосопов шиғриәтендә Ҡояш образы» тигән тема әлегә өйрәнелмәгән һәм ныҡлап өйрәнеүҙе талап итә.

Тикшеренеү предметы:

Тимер Йосоповтың шиғырҙары

                                  Тикшеренеү объекты :

               Тимер Йосоповтың тормош юлы, ижады.

         Тикшереү предметы : Тимер Йосоповтың шиғырҙары.

 

 

 

                             ТӨП ӨЛӨШ                                                 4

 

          Тимер Йосоповтың тормош юлы.

Шағир - ул тормош йәмен, матурлыҡты, юғары хистәрҙе шиғыр юлдарына һалыусы аҫыл зат. Беҙ ҡәҙимгесә ҡабул иткән күп нәмәне күркәмерәк күрә, тәрәнерәк һиҙә, кисерә. Сөнки тәбиғәттән уға шундай ҙур бүләк - талант бирелгән. Бүтәндәргә шатлыҡ өләшеү, шиғыр юлдары аша күңелдәренә рухи байлыҡ орлоҡтары һибеү бурысы йөкмәтелгән.

       Халыҡ шағиры Тимер Йосопов та шулар рәтендә.

Тимер Йосопов - "башҡорт шиғриәте йөгөн иң төптән егелеп тартҡан " күренекле яҡташ шағирҙарыбыҙҙың береһе. Тәү ҡарашҡа  ул ялҡынлы һүҙ оҫтаһы – шағирға оҡшамаған кеүек. Ләкин ул - үҙенең күренеклелеге, мәшһүрлеге, даны -шөһрәте менән тыуып үҫкән Дыуан районының Әпсәләм ауылын, Әнйәк буйҙарын уратып күккә олғашҡан Етентау, Төлкөтау, Сейәлетау, Сусаҡтауҙан да бейеклеккә менгән, исеме район, республика сиктәрен үтеп Рәсәй киңлектәренә таралған  оло шәхес, Башҡортостандың Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты , Башҡортостандың халыҡ шағиры.

      Бер уйлаһаң, ғәжәп бит, әй! Төпкөл, электр уты ла булмаған ҡараңғы ауылдан сыҡҡан ҡара малай ошондай бейеклектәргә күтәрелһен әле.

      Ә бит Тимер Йосоповҡа тормош бер ваҡытта ла еңел бирелмәне, шиғри талантты ла уға юғары һалып сығарып ҡуйманылар. Ул бит һуғыш осоронда тыуып үҫкән. Бер киҫәк алабута ҡатыш өнөрө йәймәһенә, бер баш серек бәрәңгегә , бер стакан әсе ҡатыҡҡа зар - интизар булып ултырғаны күп булған уның. Ҡыштарын тәрән көрт йырып Арый ете йыллыҡ мәктәбенә йөрөһә, йәйҙәрен колхоз тайҙарын көтә. Һуңынан Өлкөндө урта мәктәбен тамамлағас, Силәбе өлкәһенең  Һатҡы ҡалаһында йөксө, Ҡыйғы районы гәзитендә әҙәби хеҙмәткәр булып эшләй. 1962 йылда Тимер Йосопов  Башҡорт дәүләт университетының филология факультетына уҡырға инә

                                                                                                                      5

һәм  уның алдында башҡорт шиғриәтендә ҡолас ташлап йөҙөр өсөн киң һәм яҡты офоҡтар асыла. 1967 йылда университетты тамамлағас, Бөрйән районы Асҡар ауылы мәктәбендә уҡыта. Өфөлә "Башҡортостан пионеры” гәзите редакцияһында, республиканың яҙыусылар союзы идаралығында әҙәбиәтте пропагандалау бюроһында эшләй. Мәскәүҙә Юғары әҙәби курстарҙа уҡып ҡайтҡас, 1983 – 1988 йылдарҙа Башҡортостан яҙыусылар союзы идараһы рәйесе урынбаҫары була.

   Хәҙерге көндә профессиональ  шағир.

   1988 йылда уға” Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре” тигән исем бирелде.

    1971 йылдан – Яҙыусылар союзы ағзаһы. 1998 йылда Тимер Йосопов 

 Башҡортостан республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт  премияһына лайыҡ булды .2003 йылда уға Башҡортостандың халыҡ шағиры тигән юғары исем бирелде.   

 

Annotation.

A research project on the topic "My Heart Beats For You” comprising material about Timer Yusupov is intended for the general public, the readers interested in history, culture, literature and poetry.

It is not aimed at defiled chronology of creative activities; it indicates the writer’s main compositions with the concise description of artistic trends, style, genre, etc. The main feature of his project is that it gives condensed data about Timer Yusupov, specific features of his creative work in English. The materials of the project are presented in the following order:

-         an author’s profile;

-         the main writings of the author in Bashkir and other languages;

-         writing translated by the author from other languages;

-         literature about the author’s creative work.

This work may be found useful by students, teachers, librarians. Of course, it is impossible to present all the creative work of Timer Yusupov in one research project.

This material cannot exhaustively reflect all the depths of the creative guests of this author, but the compiler strive to indicate the writer’s main composition with the concise descriptions of their peculiarities .There is room for perfection, specifying and deeping understanding while investigating the creative work of Timer Yusupov Reader’s growing interest in such researches proves their topicality and good prospects. 

Introduction

    In this work we try to research the theme of nature in T. Yusupov’s poetry, because poet’s creation is closely connected with nature, national history, spirituality and spiritual heritage of native people. He expresses his attention to nature, history and spiritual life, village in many poems. The resplendence of Duvan region charms and fascinates stirs our hearts and inspires poets. Timer Yusupov didn’t escape the charms of Duvan woodlands, its majestic river Ai and gold fields. In one of his poems about Duvan region he shows the beauty of native place, the expanses of the steppes, fields, forests and meadows. Lyrical hero of his poems takes in nature, history and spiritual experience as one thing. The poet skillfully transforms the language of nature into the language of people.

    Aims of our researching:

  - to study T. Yusupov’s life and creation;

  - to study one of his poems about the nature of Duvan  region.

     Tasks:

-         acquaint with the main facts of poet’ biography;

-         to take one of his poems devoted to Duvan district and to choose one for further studying and researching.

Object is Timer Yusupov and his poetry;

Subject is researching one of his poems, expressing our thoughts and feelings.

We think that the theme of nature is actual today because it is a proven fact that a person’s environment is a key factor in forming their character and emotions.